ص: 2

تقدیم

به

اول مظلوم عالم

حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام)

ص: 3

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيم

الحَمدُ لله رَبِّ العالَمین

وصلَّی اللهُ عَلی سَیِّدِنا و نَبِیِّنا و حَبیبِنا و طَبیبِنا

الَّذی بُعِثَ رحمةً لِلعالَمين، و بَشيراً للمُذنِبين

مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِيّين

وعَلى آلِهِ الطَّيِّبينَ الطّاهِرينَ الاَنجَبين، لا سِيّما

الإمامِ المُنتَظَر، و الوَليِّ المُنتَقِم

الحُجَّةِبن الحَسَنِ المَهدِيِّ (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

ولَعنَةُ اللهِ عَلى أعدائِهِم اجمَعين مِنَ الآنَ إلى يَومِ الدّين

آمينَ آمينَ آمين

ص: 4

توطئۀ قتل پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) در کوه هرشی35

توطئۀ قتل علی (علیه السلام) بعد از هرشی39

مدینه و شهادت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) 40

تشکیل گروه 34 نفری بر ضدّ غدیر40

امضای صحیفۀ ملعونۀ دوم در خانۀ ابوبکر41

وصیّت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) به علی (علیه السلام) 42

مسموم کردن پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) 42

شهادت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) و اجرای صحیفۀ ملعونه در سقیفه43

ابوبکر بر فراز منبر و بیعت با او43

دعوت غاصبین از امیرالمؤمنین (علیه السلام) برای بیعت45

هجوم به خانۀ وحی و شهادت حضرت زهرا (علیها السلام)46

شهادت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) 48

فصل چهارم: مقدّمات فاجعۀ عاشورا51

اقدامات معاویه برای ولایت عهدی یزید53

1. امام حسن مجتبی (علیه السلام) 53

2. سعد بن ابی وقّاص55

3. عایشه56

4. عبدالرحمان بن ابی بکر58

5. عبدالرحمان بن خالد58

ص: 6

6. تبعید سعید بن عثمان60

7. خریداری افراد با پول62

8. عبداللّه بن عمر63

فصل پنجم: جانشینی یزید و قیام امام حسین (علیه السلام) 65

نامۀ یزید به ابن زیاد67

منابع70

ص: 7

ص: 8

این کتاب رویکردی تاریخی اعتقادی به وقایع اسلام از فاجعۀ ناگوار سقیفه تا شهادت سیّد و سالار شهیدان امام حسین (علیه السلام) به صورت اختصار دارد؛ لذا خوانندگان گرامی می توانند به دیگر کتب تألیف شده در این زمینه مراجعه نموده و به اطلاعات بیشتری دست پیدا کنند.

به امید آنکه این نوشتار به دیدگان مبارک صاحب غدیر که حقّ او را ظالمانه غصب نمودند، بیاید و باعث سرافرازی نوکر درگاهشان هنگام دیدار با مولایش باشد.

اصفهان، امیرحسین عباسی

4 ربیع الاول 1443 قمری

19 مهر 1400شمسی

ص: 10

ص: 12

همزمان با ورود کاروان مدینه از سمت شمال مکّه، کاروان یمن نیز از سمت جنوب وارد این شهر شدند و خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) رسیده و به کاروان حجّاج پیوستند. (1)

پس از اعمال حج، دستور حرکت به سوی غدیر از جانب خداوند و به لسان مبارک پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) صادر شد.

حضرت به بلال دستور داد تا بین مردم اعلان کند:

«فردا کسی جز معلولان نباید باقی بماند و همه باید به سوی غدیر خم حرکت کنند».

غضبناک شده و فرمودند: حقّی از طرف خدا و رسولش است. خداوند این دستور را به من داده است. (1)

ص: 16

ص: 18

«من تو را نهی کردم، ولی تو نپذیرفتی و کار خود را انجام دادی». (1)

عایشه عهد کرد که آن سرّ را پنهان کرده و به آن ایمان بیاورد. پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) نیز آن راز را به او این چنین خبر دادند:

«خداوند تعالی به من خبر داده که عمر من پایان یافته و به من دستور داده که علی (علیه السلام) را به عنوان علامتی در بین مردم منصوب نمایم، و او را امام آنان قرار دهم و او را جانشین خود نمایم همان گونه که پیامبران قبل از من جانشینان خود را تعیین کرده-اند. من به سوی خدا می روم و خلافت او را اعلام خواهم کرد. این مسئله را پشت پردۀ قلبت حفظ کن تا خدا اجازۀ اعلام آن را بدهد».

عایشه بار دیگر قول داد که این راز را به کسی نگوید؛ اما خداوند به پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) خویش خبر داد که او و رفیقش حفصه و پدرانشان در این باره چه خواهند کرد. عایشه در همان روز خبر اعلام ولایت را به حفصه خبر داد و هر یک از آن دو به پدرانشان خبر دادند (1) و این گونه بود که با حضور ابوبکر و عمر و دیگر منافقین، صحیفۀ ملعونۀ اوّل شکل گرفت.

ص: 21

فرمود: «این امانت دار امّت است»!!! (1) که اشاره به امانت-داری او بین اصحاب صحیفه بود.

از آنجا که این صحیفه در کعبه امضا شد، و در واقع الحاد و کفری در بیت الهی بود، آیۀ 25 سورۀ حج نازل شد و از این بُعد آن را معرّفی کرد:

(...وَمَنْ يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ )؛

«و هر که بخواهد در آنجا با انحراف از حق روی به ستم آورد [و دست به شرک و هر گناهی بیالاید] او را عذابی دردناک می چشانیم». (2)

( يَحْلِفُونَ بِاللهِ مَا قَالُوا وَلَقَدْ قَالُوا كَلِمَةَ الْكُفْرِ وَكَفَرُوا بَعْدَ إِسْلَامِهِمْ وَهَمُّوا بِمَا لَمْ يَنَالُوا... )؛

«همواره سوگند می خورند که [بر ضد پیامبر سخن ناروا و نادرست] نگفته اند، در صورتی که سخن کفرآمیز گفته اند و پس از اسلامشان کافر شده اند و به آنچه [از اهداف خائنانه ای که] دست نیافتند...». (1)

بنی امیّه از آنان پرسیدند: برای خلافت چه کسی را در نظر گرفته اید؟ گفتند: ابوبکر! آنان گفتند: با منع خمس موافقیم اما با خلافت ابوبکر نه! و در واقع با اصل غصب خلافت موافقت کردند اما دربارۀ خلافت ابوبکر مردّد بودند.

سرانجام اصحاب صحیفه، همین مقدار را از بنی امیّه پذیرفتند و با آنان نیز هم پیمان شدند و ابوعبیده جرّاح را شاهد خود قرار دادند و گروه خود را برای اجرای نقشه های شوم خود گسترده تر کردند. (1)

پس از آخرین حجّ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) و واقعۀ با شکوه غدیر و معرفی امیرمؤمنان علی (علیه السلام) به عنوان وصی، خلیفه و جانشین رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم)، اصحاب صحیفه در پی عملی کردن اهداف خود بر آمدند.

اقدامات اصحاب صحیفه

اولین اقدامات آنان پس از امضای عهدنامه، وسوسه اندازی در میان مردم بود که در رأس این توطئه، عمر بن خطاب به دور از چشم رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) و یاران با وفایشان برای سست نمودن اعتقاد مردم می گفت:

«از اینکه قریش را در برابر پسر ابوطالب و فرزندانش ذلیل کند، هیچ کوتاهی نمی کند».

گروهی از منافقین (2) نیز می گفتند:

ص: 25

«محمّد هر از چند گاه ما را به امری جدید دعوت می کند، و اکنون دربارۀ اهل بیتش آغاز کرده که اختیار ما را به دست آنان بسپارد».

جسارت، ابوبکر و عمر بودند که قبلاً در مراسم بیعت نیز چنین سخنانی را بر زبان جاری کرده بودند.

کیفیت به میان آوردن این شایعه هم در این قالب بود که «خدا به او امر نکرده و این مطلبی است که از پیش خود ساخته و به خدا نسبت می دهد» که در زبان عربی از آن با کلمۀ «تَقَوُّل» یاد می شود و سپس کلمۀ «کذّاب» را هم به آن افزودند، و برای توجیه علّت این «تَقَوُّل»، هدف شرافت دادن به پسر عمویش را مطرح کردند.

آنان این سخن ها را به زبان آوردند و به پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) نیز با گستاخی تمام درخواست خود را رساندند. سخنگوی آنان معاذ بن جبل یکی از امضاء کنندگان صحیفه بود.

جالب تر اینکه ابوبکر و عمر را به عنوان جایگزین حضرت علی (علیه السلام) پیشنهاد دادند!! و این گونه بود که پرده از منشأ توطئه ها برداشته شد. آنان گفتند:

«یا رسول اللّه! مردم تازه مسلمان شده اند و راضی نمی شوند که نبوّت در شما و امامت در پسر عمویتان باشد. اگر آن را به غیر او منتقل نمایید، بهتر خواهد بود».

پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:

«من این کار را با رأی خود انجام نداده ام که دربارۀ آن اختیاری داشته باشم. این خداوند است که به من دستور داده و آن را بر من واجب کرده است».

خداوند نیز بی درنگ پاسخ آنان را با آیۀ 15 سورۀ یونس داد و آن را بر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) چنین نازل کرد:

( وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ ۙ قَالَ الَّذِينَ لَا يَرْجُونَ لِقَاءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَيْرِ هَذَا أَوْ بَدِّلْهُ ۚ قُلْ مَا يَكُونُ لِي أَنْ أُبَدِّلَهُ مِنْ تِلْقَاءِ نَفْسِي ۖ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰ إِلَيَّ ۖ إِنِّي أَخَافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ )؛

«و هنگامی که آیات روشن ما بر آنان خوانده شود، کسانی که دیدار [قیامت] ما [و محاسبه شدن اعمالشان] را امید ندارند، می گویند: قرآنی غیر این بیاور یا آن را [به آیاتی دیگر که خوش آیند طبع ما باشد] تغییر ده!! بگو: مرا نرسد که آن را از نزد خود تغییر دهم؛ جز آنچه را به من وحی می شود، پیروی نمی کنم؛ من اگر پروردگارم را نافرمانی کنم، از عذاب روزی بزرگ می ترسم».

ص: 28

بدین ترتیب پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) به آنان اعلان کردند که من حقّ چنین تغییری را ندارم چرا که از پیش خود انجام نداده ام بلکه کاملاً پیرو وحی هستم، و از کوچک ترین سرپیچی در اعلان ولایت علی (علیه السلام) از عذاب الهی ترس دارم.

اینان به خیال خود می توانند با این سخنان، امیرمؤمنان (علیه السلام) را تغییر دهند اما ظاهراً ایمان ندارند که فرستادۀ خدا از خود سخنی به زبان نمی آورد. گویا نمی دانند که خداوند در کتاب محکمش دربارۀ پیامبر خویش فرمود:

( وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَى، إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ )؛ (1)

«و از روی هوا و هوس سخن نمی گوید. گفتار او چیزی جز وحی که به او نازل می شود، نیست».

پیرو آن معاذ بن جبل با گروه دیگری از منافقین نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) آمد و این بار نام کسی را که به عنوان قریش پیشنهاد جانشینی اش را داشتند به میان آورده و گفت:

«یا رسول اللّه! اگر ابوبکر و عمر را با علی در خلافت شریک نمایی تا مردم در این باره آرام بگیرند، آنچه صلاح آنان است به انجام می رسد. پس آنان را در ولایت علی شریک نما تا برای پذیرفتن سخن تو آمادگی پیدا کنند و سخن تو را بپذیرند».

بعد از این مرحله، عدّه ای از قریش به همراه شخص عمر نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) آمدند و این بار عمر به عنوان سخنگوی آنان گفت:

«یا رسول اللّه! ما پرستش بت ها را رها کردیم و پیرو تو شدیم! پس ما را در ولایت او شرکت ده تا شریک او باشیم»!!

این توطئه به هر شکلی که بود انجام گرفت در حالی که پس از آن مراسم عظیم و با شکوه و سخنرانی بلند رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) بر فراز منبر، این به اصطلاح مصلحت اندیشی ها و دلسوزی ها جایی نداشت و در برابر امر خداوند منّان بر ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) نظر مسخره ای بیش نبود.

با اینکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) پاسخ آنان را داد، اما خداوند حکیم خود به میدان آمده و فوراً آیات 65-66 سورۀ زمر نازل شد که خطاب آن به ظاهر پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) بودند ولی در واقع پیشنهادکنندگان را هدف گرفته بود:

( وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ. بَلِ اللّهَ فَاعْبُدْ وَكُنْ مِنَ الشَّاكِرِينَ )؛

ص: 30

«بی تردید به تو و به کسانی که پیش از تو بوده اند، وحی شده است که اگر مشرک شوی، همه اعمالت تباه و بی اثر می شود و از زیانکاران خواهی بود. بلکه فقط خدا را بپرست و از سپاس گزاران باش».

آیۀ فوق نه تنها پاسخی دندان شکن به منافقین بود، بلکه تهدیدی رسا برای آنانی بود که بخواهند در ولایت و خلافت امیر عوالم حضرت علیّ بن ابی طالب (علیهما السلام) شریک شوند.

وقتی سخن از انتصاب است، یعنی حتّی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) که شخص اول عالم است هم نمی تواند در امر امامت دست ببرد. خداوند اراده کرده که امیر عوالم علی (علیه السلام) خلیفه و جانشین بلافصل رسولش باشد و این امر به ارادۀ خود اوست. این مطلب از اعتقادات مسلّم شیعه بوده و حتّی انبیاء گذشته هم اجازۀ تعیین وصی و جانشین خود را نداشته اند.

آیة اللّه سید علی میلانی در کتاب «الاصول العامّة لمسائل الامامة» می نویسد:

«...و شکی در این نیست که همۀ انبیا (علیهم السلام) وصی و جانشین داشته و امّت ها در انتخاب اوصیا، هیچ اختیاری از خود نداشته اند بلکه از آیات و روایات روشن می شود که انتصاب وصی، به دست انیبا (علیهم السلام) هم نبوده است، و این انتصاب تنها به اختیار خداوند تبارک و تعالی است. و لذا موسی (علیه السلام) خداوند را خواند و از او انتصاب وصی خود را طلب نمود...». (1)

همان گونه که حضرت موسی (علیه السلام) انتصاب وصیّ خود را این گونه از خداوند متعال طلب می کنند:

ص: 31

( وَاجْعَلْ لِي وَزِيرًا مِنْ أَهْلِي* هَارُونَ أَخِي* اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي* وَأَشْرِكْهُ فِي أَمْرِي )؛ (1)

«و از خانواده ام دستیاری برایم قرار ده، هارون، برادرم را. پشتم را به او محکم کن، و او را در کارم شریک گردان».

ص: 34

مناسب ترین مکان برای اجرای نقشه، قلّۀ «کوه هرشی» بود، چرا که به خاطر گردنه های خطرناکی که داشت، مردم کمتر اطراف پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) بودند. مردم وقتی به این کوه می رسیدند، یا باید کوه را دور می زدند که مسیرشان دور تر می شد اما از این گردنه ها و پرتگاه های خطرناک نجات می یافتند و یا اینکه باید از کوه بالا رفته و با سرعت کمتری مسیر را طی می کردند اما زودتر به مقصد می رسیدند.

تصمیم منافقین این بود که اگر بتوانند، پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) را در یکی از پرتگاه های کوه به پایین پرتاب کنند و در غیر این صورت با شمشیر حمله کرده و حضرتش را به قتل برسانند.

پس از عشا، کاروانیان به راه افتادند، اکثر آنان دور زدن کوه را انتخاب کردند. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند:

«اگر کسی بالا رفتن از کوه را انتخاب می کند، حق ندارد قبل از من به آنجا برود».

سپس به حذیفه دستور داد تا در پای کوه مواظب باشد که چه کسانی جلوتر از حضرت به سمت قلّه می روند. حدیفه می گوید:

«چهارده نفر را دیدم که صورت های خود را پوشانده بودند و سوار بر شتر به سمت قلّه حرکت کردند».

منافقین در گروه چهارده نفری خود پیشاپیش قافله رفتند و در محل موعود _که پایین سربالایی وقلّۀ کوه هرشی و آغاز سراشیبی کوه بود_ در ظلمت شب حاضر شدندو شترهای خود را در کناری خوابانیدند. پس از آن، هفت نفر در سمت راست و هفت نفر دیگر در سمت چپ جادّه پشت

ص: 36

صخره ها به کمین نشستند. آنان ظرف های استوانه ای بزرگی را نیز همراه خود برده بودند و آنها را پر از ریگ و شن کرده بودند تا برای رم دادن شتر آنها را از پشت سر در سراشیبی کوه رها کنند و بغلتانند.

پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) با حذیفه و عمّار با شتری تندرو به سوی قلّۀ هرشی حرکت کردند. عمّار افسار شتر حضرت را به دوش می-کشید و حذیفه از پشت سر شتر را راهنمایی می کرد.

به نزدیکی قلّه که رسیدند، جبرئیل (علیه السلام) صدا زد:

«یا محمد! ابوبکر و عمر و ابوعبیده و معاذ بن جبل و سالم و عثمان و معاویه و عمرو عاص و طلحه و سعد بن ابی وقاص و عبدالرحمن بن عوف و ابوموسی اشعری و مغیرة بن شعبه و ابوهریره در انتظار تو نشسته اند تا تو را به قتل برسانند.

رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) این خبر را به حذیفه و عمّار رساندند و دستور داد تا با شمشیر های خود آماده باشند. در عین حال خداوند متعال با وعدۀ «وَاللّهُ یَعصِمُکَ مِنَ النَّاسِ» خبر داد که آنان قادر به هیچ اقدامی نخواهند بود.

هنگامی که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) و دو همراه آن حضرت به قلّۀ کوه رسیدند و راه سراشیبی را پیش گرفتند، آن چهارده نفر، نقشۀ خود را از پشت سر آغاز کردند. ابتدا ظرف های پر از شن و نیز سنگ های بزرگ را که در پرتگاه قرار داده بودند، غلتاندند و آنها را به سمت پایین رها کردند. صدای وحشتناکی بلند شد و سنگ ها به سمت پاهای شتر پیش آمدند.

شتر وحشت کرد و نزدیک بود بِرَمَد و آن حضرت را بر زمین بزند؛ ولی پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) فریاد زد:

«آرام بگیر که بر تو مسئله ای نخواهد بود».

ص: 37

شتر با زبان عربی فصیح پاسخ داد:

«به خدا قسم یا رسول اللّه، قدم از قدم بر نمی دارم در حالی که شما بر پشت من نشسته اید»!

سرانجام با توقف شتر، سنگ ها به سمت پایین کوه رفتند و شتر آسیبی ندید.

منافقین پس از این شکست، به سمت شتر حمله کردند تا آن را در حالی که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) بر آن نشسته، به پایین کوه پرتاب کنند که حذیفه و عمّار با شمشیرهایشان با آنان مقابله نمودند. با آنکه تعداد منافقین چهارده نفر و همراهان پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) دو نفر بودند، وقتی نقشۀ خود را خنثی شده دیدند، پا به فرار گذاشته، پشت صخره ها پنهان شدند تا پس از عبور پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) سوار بر شتر های خود، به کاروان ملحق شوند. (1)

لذا این توطئه نیز در نطفه خفه شد و بار دیگر وعدۀ الهی محقّق شده و منافقین نتوانستند نقشۀ خود را عملی کنند.

ص: 38

«همواره سوگند می خورند که [بر ضد پیامبر سخن ناروا و نادرست] نگفته اند، در صورتی که سخن کفرآمیز گفته اند و پس از اسلامشان کافر شده اند و به آنچه [از اهداف خائنانه ای که] دست نیافتند...».

بنابراین با افزوده شدن 20 نفر به گروه چهارده نفری، یک گروه 34 نفری تشکیل شد که همگی زبده ترین دشمنان پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) بودند.

پاسخ گفتند: ما به عنوان اینکه مریض دارو را دوست ندارد این کار را کردیم!! فرمود: همۀ شما بر این کار متّفق بودید!!! (1)

به راستی چقدر زود سخنان رسای پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) دربارۀ امیرالمؤمنین (علیه السلام) در روز غدیر را به دست فراموشی سپردند و با غیرِ او بیعت نمودند.

پس از بیعت با ابوبکر در سقیفه، افرادی که با او بیعت کرده بودند، او را همچون دامادی که به حجله می برند، شادی کنان به مسجد پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) بردند. (1)

در روز سه شنبه، فردای روزی که در سقیفۀ بنی ساعده با ابوبکر بیعت به عمل آمد، کودتاچیان ابوبکر را آوردند تا بر منبر رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) نشست. عمر بن خطّاب پیش از اینکه ابوبکر سخنی بگوید، برخاسته و پس از حمد خداوند، سخنانی گفت و اینطور ادامه داد که خداوند کتاب خود را که دستمایۀ هدایت و راهنمایی پیامبرش نیز بوده، در میان شما نهاده است. اگر به آن چنگ بزنید، خداوند شما را هم به همان راه که پیامبرش را هدایت فرمود، راهنمایی خواد کرد. اکنون خداوند شما را بر زمامداری بهترینتان که یار و همدمِ غار رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) بود، هم رأی و هماهنگ کرده است. پس برخیزید و با او بیعت کنید!!! بنابراین عموم مردم با ابوبکر بیعت کردند. (2)

ص: 44

قنفذ بازگشت و به ابوبکر و عمر خبر داد. عمر غضبناک از جا برخاست و گفت:

«من ضعف عقل و ضعف رأی او را می شناسم!! و می دانم که هیچ کار ما درست نمی-شود تا آنکه او را بکشیم!! مرا رها کن تا سر او را برایت بیاورم».

ابوبکر گفت: «بنشین»، ولی عمر قبول نکرد، و او را قسم داد تا نشست. سپس گفت:

«ای قنفذ! نزد او برو و به او بگو: ابوبکر را اجابت کن».

قنفذ آمد و گفت:

«ای علی! ابوبکر را اجابت کن».

علی (علیه السلام) فرمود:

«من مشغول کار دیگری هستم، و کسی نیستم که وصیّت دوستم و برادرم را رها کنم و سراغ ابوبکر و آن ظلمی که بر آن اجتماع کردید بیایم». (1)

ای پسر ابی طالب! در را باز کن!

حضرت زهرا (علیها السلام) فرمودند:

ای عمر! ما را با تو چه کار است؟ ما را به حال خودمان رها نمی کنی؟

عمر گفت:

«در را باز کن وگرنه خانه را بر سر شما آتش می زنیم»!

فرمود:

«ای عمر! از خدای عزوجل نمی ترسی که داخل خانه ام می شوی و بر منزل من هجوم می آوری»؟

ولی عمر تصمیم بر بازگشت نگرفت و آتش طلب کرد و آن را کنار در شعله ور ساخت به طوری که در آتش گرفت. سپس در را فشار داد (و در باز شد).

به راستی غاصبین خلافت کارشان به کجا کشیده و جامعه را چگونه با خود همراه نمود ه اند که به خانۀ جگر گوشۀ رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) حمله ور، درِ خانه را به آتش کشیده و یگانه دخت خاتم پیامبران(علیهم السلام) را مجروح نمایند و صدای احدی به مخالفت با آنان در نیاید!

به واقع چه شده که با نالۀ «یا ابتاه! یا رسول اللّه» حبیبۀ خدا، که قلب سنگ را در هم می شکند، نه تنها هیچ تغییر و تحوّلی در کسی ایجاد نشد بلکه عمر شمشیر را همچنان که در غلافش بود بلند کرد و بر پهلوی حضرت و تازیانه بر بازوی بضعۀ رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) زد. (1)

ص: 47

این در حالی بود که آنان از رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) آیۀ مودّت را شنیده و از طرفی می دانستند که حضرت صدیقۀ طاهره (علیها السلام) انسیّة الحوراء باردار هستند.

و این ها همه تنها با گذشت دو ماه بعد از غدیر اتفاق افتاد، بیعت کنندگان با امیرمؤمنان علی (علیه السلام) بیعت شکسته و حضرت امّ ابیها فاطمۀ زهرا (علیها السلام) را با آن ضربات از پای در آورده و طفل شش-ماهه ای را سقط کردند. جا دارد تمام عالم در این ماتم خون بگرید و جهانیان ناله و شیون سر دهند و لحظه ای آرام نگیرند.

ابن ملجم گفت: تمام آنچه گفتی ممکن است جز قتل علی. چگونه او را به قتل برسانم؟

قطام گفت: وقتی که علی مشغول به کاری شد و از تو غافل بود، ناگهان بر او شمشیر بزن و او را بکش، پس اگر او به قتل رساندی، همسر تو می شوم و اگر تو کشته شوی پس آنچه در آخرت به تو می رسد، بهتر است برای تو از آنچه در دنیا به تو می رسد!

ابن ملجم که فهمید قطام با او هم عقیده است، گفت: به خدا قسم من برای کشتن علی به این شهر آمده ام. (1)

همان گونه که در تاریخ وارد شده، ابن ملجم موجب به شهادت رسیدن مولای متقیان، اباالسّبطین، امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) شد، اما نباید از نقش اصحاب صحیفه در قتل امیرمؤمنان (علیه السلام) غافل شد.

عداوت و دشمنی اصحاب صحیفه نسبت به امیرالمؤمنین (علیه السلام) از روز روشن تر است.

آنان از همان ابتدا، پس از نقشۀ قتل رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم)، نقشۀ قتل مولای غریبمان امیرالمؤمنین (علیه السلام) را در سر می-پروراندند. از طرفی اگر به عقب بازگردیم، در می یابیم که هدف از راه-اندازی جنگ جمل، قتل وصیّ رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم)، امیرالمؤمنین (علیه السلام) بود.

ص: 49

تا جایی که وقتی خبر شهادت امیرمؤمنان علی (علیه السلام) را برای عایشه آوردند، سجدۀ شکر نمود. (1)

معاویه نیز از امضاء کنندگان صحیفۀ ملعونه بود و ترديدى وجود ندارد كه او در صدد قتل امام علی (علیه السلام) بوده است؛ زيرا او خوب مى-دانست كه تا امیرالمؤمنین (علیه السلام) زنده است، نمى تواند به خلافت برسد، و از سوى ديگر نه تنها قتل امام (علیه السلام) در ميدان نبرد عادتاً ميسّر نيست؛ بلكه تجربه واقعۀ صفّين ثابت كرد كه اگر بار ديگر اين جنگ تكرار شود، به شكست قطعى و نابودى معاويه خواهد انجاميد؛ بنابراين بهترين راه براى از ميان برداشتن امیرمؤمنان (علیه السلام)، ترور اوست.

براى اجراى نقشه ترور، بهترين راه آن بود كه اين نقشه به دست ياران سابق حضرت (يعنى بقاياى خوارج كه به تازگى با ايشان درگير شده اند) اجرا شود كه در صدد خونخواهى همفكران خود هستند و براى اين اقدام شوم، انگيزه كافى را دارا هستند. بنابراین ابن ملجم به دستور اصحاب صحیفه امیر عوالم را به شهادت رساندند. این اخبار، حاکی از آن است که به قتل رساندن وصی و جانشین بلافصل رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) رؤیای دیرینۀ اصحاب صحیفه بوده که با پیش-دستی خوارج، راه را برای غاصبین هموار ساخت.

ص: 50

ص: 52

امام حسن مجتبی (علیه السلام) به همراه لشکری از کوفه به قصد جنگ با معاویه حرکت کردند و معاویه نیز به همراهی اهل شام به میدان جنگ رهسپار شد. بعد از رویارویی دو لشکر و وقایعی که رخ داد، کار به صلح رسید و صلح نامه ای در آن میان به امضای دو طرف رسید که یکی از مفادش این بود: «علی أن یجعل العهد للحسن من بعده»؛ «بعد از معاویه کسی جز حسن خلیفه نباشد».

معاویه برای عملی کردن هدف خویش، برای همسر امام (علیه السلام) نامه ای نوشت که در ازای صد هزار درهم و همسری با یزید، امام مجتبی (علیه السلام) را مسموم نماید. (1)

آنگاه که جعده این کار را عملی ساخت و امام حسن (علیه السلام) را مسموم کرد، معاویه یکصد هزار درهم را برای او فرستاد، ولی دربارۀ همسری با یزید به او گفت: می ترسم کاری که با حسن کردی، با فرزندم یزید انجام دهی. (2)

وقتی خبر شهادت امام مجتبی (علیه السلام) به معاویه رسید، او چنان از این خبر شاد شد و خوشحالی کرد که به سجده افتاد و اطرافیان او نیز به سجده افتادند. (3)

سرانجام با این طرح و نقشه معاویه نخستین و بزرگ ترین مانع در اجرای طرح جانشینی یزید از میان برداشته شد.

ص: 54

برداشت و همان طور که امام حسن (علیه السلام) را مسموم کرد، او را نیز به وسیلۀ سم به قتل رسانید. (1)

معاویه در جواب گفت: نه!

عایشه گفت:

پس تو که می خواهی پسرت را جانشین خود کنی، چه کسی قبل از تو این کار را کرده است؟

در این هنگام معاویه خجالت زده شد....

روزی عایشه تصمیم گرفت که به خانۀ معاویه برود و با او دیدار کند و به طرف خانۀ او به راه افتاد. معاویه دستور داده بود که در مسیر راه او چاله ای حفر کنند و روی آن را بپوشانند. عایشه که سوار بر مرکب بود به داخل گودال افتاد و مُرد. (1)

با اندکی تحقیق، در می یابیم که مرگ عبدالرحمان، به دست معاویه بوده است چرا که تاریخ نگاران اهل سنت نوشته اند: معاویه به عبدالرحمان بن ابوبکر گفت: تصمیم دارم تو را به قتل برسانم. (1)

داشت. معاویه به طبیب یهودی دستور داد تا در داروی تجویز شده جهت مداوای عبدالرحمان سمّی کشنده قرار دهد تا او بمیرد، اما در میان مردم گفته شود که عبدالرحمان بر اثر بیماری درگذشته است.

طبیب یهودی طبق دستور معاویه عمل کرد و نقشه را عملی ساخت. در نتیجه این دارو، در ناحیۀ ریه و روده های عبدالرحمان مشکلی پدید آمد که به مرگ او انجامید. (1)

روزی سعید بن عثمان نزد معاویه رفته و به او گفت: شنیده ام تو می خواهی یزید را به جانشینی معرفی کنی.

معاویه پاسخ داد: آری!

سعید گفت: تو همواره مورد عنایت پدرم بودی و به برکت خونخواهی پدر من به این مقام رسیده ای. با این حال، تو فرزند خود را بر من مقدم می نمایی، در حالی که من از یزید هم از جهت پدر و مادر و هم از جهات شخصی بر این امر سزاوارترم.

اگر از جهت پدر سنجیده شود، پدر من عثمان و پدر یزید، معاویه است و اگر از جهت مادر باشد، مادر یزید نصرانی بوده و تربیت یزید نصرانی است.

معاویه در پاسخ او چنین گفت:

«آری، پدرت به من خوبی کرده است، پدر تو از پدر یزید بهتر است، مادر تو از مادر او بهتر است، همۀ این ها را نمی توان انکار کرد، ولی این که خودت از یزید بهتر باشی، نه به خدا سوگند! اگر همۀ شهر دمشق از مردانی مثل تو پر شود، نزد من، یزید از همۀ آنان عزیزتر است».

سرانجام معاویه به سعید بن عثمان که نزد اهل مدینه عزیز و محترم بود، پیشنهاد می دهد که بهتر است به خراسان بروی و والی آن جا شوی. (1)

ص: 60

او می خواست فرزند عثمان به خراسان برود تا از مراکز حکومت به دور باشد و شرّی برای یزید و معاویه در پی نیاورد.

سرانجام آنگاه که سعید به خراسان رفت، از جانب حکومت معاویه، غلامان و اطرافیان او را تحریک کردند که سعید را به قتل برسانند و بعد به دلیل این که سرّ و راز قتل سعید مخفی بماند، به آن غلامان دستور دادند که همدیگر را بکشند، آنان بعد از کشتن سعید به جان هم افتادند و همدیگر را کشتند، به طوری که کسی دیگر از آنان باقی نماند! (1)

مغیره چهل نفر را برگزید و به شام فرستاد. آنان در سخنرانی معاویه شرکت کردند و به او گفتند: ای آقا! چرا معطل می کنی؟ برای چه مردم را در انتظار می گذاری؟ ای معاویه! ما از آینده خبر نداریم و نمی دانیم چه خواهد شد، مصلحت این است که یزید را به جانشینی خود معرّفی کنی!

معاویه در پاسخ گفت:

عجب! درخواست شما این است؟ باشد، پس شما صبر کنید! من فکر می کنم و بعد اعلام می نمایم!

سرکردۀ این گروه عروه، فرزند مغیرة بن شعبه بود. فردی به او گفت:

پدر تو در دین این گروه را به چه مبلغی خرید؟

عروه پاسخ داد:

سی هزار درهم.

گفت:

عجب! دین آنان خیلی ارزان بود. (1)

برای جامعۀ آن روز و مردم آن دیار الگو و نمونه بود و افزون بر آن، به دلیل پدرش نیز به او احترام می گذاشتند. او برای سکوت خود صد هزار درهم گرفت و تا آخرین لحظه با سکوتش طرح و برنامۀ معاویه را تأیید کرد. (1)

آنچه بیان شد، برخی از اقدامات معاویه برای به خلافت رسیدن فرزندش یزید بود. از سخنان گذشته، این مطلب به دست می آید که او تا آخرین لحظه پای عهدی که با اصحاب صحیفه بسته بود، ایستاد و تا زنده بود اجازه نداد که خلافت به امیرالمؤمنین و اولاد ایشان (علیهم السلام) برسد.

ص: 63

ص: 64

ص: 66

شهادت رسانده، اهل بیتشان را به اسارت برده و آنان را مغلوب خود قرار دادند.

اما اگر خوب دقت کنیم، در می یابیم که همین لشکرکشی نیز از سوی سقیفه شکل گرفته و در حقیقت لشکریان از اصحاب صحیفه دستور می گرفته اند. چرا که معاویه، از سران بنی امیّه و از امضاء کنندگان صحیفۀ ملعونه بود و پیش تر ذکر شد که برای ولایت عهدی یزید، زحمات زیادی را متحمل شد و از هیچ تلاشی مضایقه ننمود.

با جانشینی یزید، صحنه ای برای سر بریدن سومین امام غدیر (علیه السلام) و غدیریان اصیل مهیّا گشت که پایه گذار آن، سقیفه بود، همان گونه که در زیارت مقدّس عاشوراء می خوانیم:

«فَلَعَنَ اللَّهُ اُمَّةً اَسَّسَتْ اَساسَ الظُّلْمِ وَ الْجَوْرِ عَلَیْکُمْ اَهْلَ الْبَیْتِ»؛

«پس خدا لعنت کند امّتی را که پایه و اساس ظلم و جور به شما اهل بیت (علیهم السلام) را گذاشتند».

به تعبیر دیگر، اگر قرآن به روی نِی نرفته بود، سر امام غدیر (علیه السلام) به نیزه ها نمی رفت، اگر بیت وحی را آتش نمی زدند، خیمه-ای در کربلا نمی سوخت، اگر یگانه دخت رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) پشت در نمی رفت، امام حسین (علیه السلام) را به قتلگاه نمی بردند.

امام جعفر صادق (علیه السلام) دربارۀ ارتباط سقیفه و شهادت امام حسین (علیه السلام) می فرمایند:

ص: 68

«إِذَا كُتِبَ الْكِتَابُ قُتِلَ الْحُسَيْن (علیه السلام) »؛ (1)

«آنگاه که صحیفۀ ملعونه امضا شد، امام حسین (علیه السلام) به شهادت رسید».

از مطالب فوق، به خوبی روشن می شود که برپایی سقیفه، ارتباط مستقیم با شهادت امام حسین (علیه السلام) دارد.

به امید آن که در روز ظهور آخرین وارث غدیر، امام مظلوم، حضرت بقیّة اللّه الاعظم (علیه السلام) حضور داشته و شاهد انتقام جویی ایشان از قاتلین پنج تن آل عبا (علیهم السلام) باشیم.

ص: 69

8. سقیفه: سید مرتضی عسکری (1386 ش)، انتشارات علامه عسکری، چاپ دهم، تهران 1397 ش.

9. شهادت امیرالمؤمنین (علیه السلام) صاحب غدیر: محمد رضا شریفی، مرکز تخصصی غدیرستان کوثر نبی (صلی الله علیه و آله وسلم)، بی تا.

10. کافی: محمد بن یعقوب کلینی (239 ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، دارالکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، تهران 1407 ق.

11. کتاب سلیم بن قیس هلالی: اسماعیل انصاری زنجانی خوئینی، دلیل ما، چاپ بیست و پنجم، قم 1398 ش.

12. گزارش حجّة الوداع: محمدباقر انصاری، دلیل ما، چاپ اول، قم 1378 ش.

13. مقاتل الطالبین: ابی الفرج اصفهانی (356 ق)، مؤسسة دار الکتاب للطباعة و النشر قم، منشورات المکتبة الحیدریة و مطبعتها فی النجف، ایران 1385 ق.

14. مرآة العقول: محمدباقر مجلسی (1110 ق)، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، تهران 1404 ق.

15. ناگفته هایی از حقایق عاشورا: سید علی حسینی میلانی، مرکز حقایق اسلامی، چاپ دوم، قم 1428 ق.

ص: 71

ص: 72